|
Programma van de herdenking op donderdag 15 augustus 2024 Thema : Overdracht, van generatie op generatie 19.00 uur Ontvangst genodigden en belangstellenden met koffie en thee 19.30 uur Opmars Erewacht Scouting President Steyn 19.35 uur Voorwoord door: Joep Walter, voorzitter SIMD 19.40 uur Welkom door Nancy Jouwe namens Molukse & Papoea gemeenschap in Deventer 19.45 uur Toespraak door burgemeester Ron König namens Gemeente Deventer 19.50 uur Voordracht van eigen gedicht door Daniëll Crietee 19.55 uur Muziek: Blijf bij mij Heer – Tinggal Sertaku 20.00 uur Toespraak door Christel Samson, gastspreker 20.05 uur Muzikale omlijsting 20.10 uur Signaal Taptoe (indien mogelijk gaat men staan) 20.15 uur Ceremoniemeester Josselien Verhoeve nodigt uit voor het leggen van kransen en bloemen - Gemeente Deventer 20.25 uur Muzikale omlijsting 20.30 uur Afsluiting
Voorwoord door Joep Walter, voorzitter van de Stichting Indië Monument Deventer
Dames en heren, Wij zijn hier vandaag voor de 25e maal verzameld bij het monument “de wachtende moeder” dat in 1999 specifiek is opgericht voor de 14 Deventernaren, die gesneuveld zijn in de Koloniale Oorlog in Indonesië. Dat was in de periode 1945-1949, dus toen W.O. II bij ons al voorbij was. Na de bevrijding in NL kwam de propaganda-machine op gang. De Indonesiërs moesten bevrijd worden van de wrede Japanners. En die jongens uit Deventer hadden zich als Oorlogsvrijwilliger aangemeld. Idealisten waren het, die een mooiere wereld voor ogen hadden na 5 jaar beproevingen in Nederland. Maar zoals dat gaat: het liep een beetje anders. Maar voor de journalistiek was het minder goud wat er blonk. Het slechte dagelijkse nieuws mocht hier niet worden verteld. Uitsluitend de sprookjeskant: het Sprookje van Insulinde dat gered ging worden. Voor de Japanners waren ze dus te laat, onze idealisten. In de plaats waren gekomen: revolutie en burgeroorlog, en vooral, een onafhankelijkheidsstrijd van de extremisten, zoals de vrijheidsstrijders In Nederland werden genoemd. Een sprookje? Maar met ruim 6.000 gesneuvelde Nederlanders tot gevolg, en een onbekend veelvoud aan Indonesiërs. Over onze Nationale Nederlandse oorlog uit 1946-1949, de koloniale oorlog, is veel gezwegen. En daarna, in overdaad bijna, is ook alle vuile was buiten gehangen. De oorlogsvrijwilligers en later ook de dienstplichtige soldaten hadden in het algemeen het beste voor met de Indonesiërs. Ik heb met veteranen gesproken, er vielen mij dingen op:
Al deze dingen kwamen de legerleiding slecht uit: dit was juist wat ze niét wilde horen. Maar andere veteranen zwegen, waar hun gearchiveerde dagboeken des te luider spraken: namelijk om van hogerhand gedwongen te worden tot wreedheden waarvoor je niet in de wieg bent gelegd. We zijn hier bijeen, om de gesneuvelden in liefde te herdenken. Is hun dood voor niets geweest? Ik denk het niet. Althans, dat hoeft niet. Het is makkelijk om te roepen: nooit meer oorlog. Maar de moeilijkheid is, als dat je zelf raakt. En juist vanuit de eigen ingrijpende ervaring van verlies, of pijnlijke ervaringen binnen de familie, kun je een zekere kracht putten, om die stappen, “weg van de polarisatie” toch te zetten. De 14 gevallenen uit Deventer die op het monument genoemd worden, hebben uiteindelijk op Java hun laatste rustplaats gevonden. Van hen liggen er 9 op de grote erevelden Kembang Koening in Soerabaja, en Menteng Poeloe in Jakarta. In deze beide steden is vandaag eveneens de jaarlijkse herdenking gehouden ter nagedachtenis. De overige 5 slachtoffers liggen op de velden Pandoe in Bandoeng, en Tjandi in Semarang. In de sokkel van het beeld bevinden zich 4 urnen met aarde van de betreffende Erevelden. Het is goed gebruik, om op deze dag steeds één van de Deventer slachtoffers centraal te stellen. Vandaag zal dat zijn Barend Ankersmit, geboren op 5 augustus 1923, en gesneuveld op 12 augustus 1946, een week na zijn 23e verjaardag, en 5 maanden nadat hij op aan land was gegaan. Over de omstandigheden is niets bekend. De krans zal gelegd worden een jongere telg van de familie en naamgenoot Bob Ankersmit, “oomzegger” van de gesneuvelde Barend. Bob was de ook koosnaam van de Barend van 80 jaar geleden. Graag wil ik u ook verheugend nieuws geven, namelijk dat de Scouting groep President Steyn, die ons al jaren ondersteunt bij de herdenkingen, het monument nu geadopteerd heeft. Wij denken met ontroering terug aan een moment in de corona-periode, toen publieke herdenkingen niet waren toegestaan. De scouts hebben toen geheel op eigen initiatief een eigen invulling aan de herdenking gegeven. Vergun mij ten slotte iets te zeggen over verloop van deze korte herdenking: Zo meteen zal scout Frank Johan van Dijk een gedicht voordragen, daarna hebben we 2 minuten stilte, indien dat kan: graag staande. De stilte wordt afgesloten met fluitspel door Lea Pijnappels. Daarna kransleggingen en een bloemstuk:
Daarna heeft u zelf gelegenheid eventuele bloemen neer te leggen, er staan ook vazen met water. Ik wens u een mooie herdenking toe
Programma van herdenking op 4 mei 2024 19.00 Verzamelen bij monument
Uit de 15 agustus-herdenking 2023 Voorwoord door Mady Schoenmaker Dank Danny! In Den Haag en op vele plekken in Nederland vindt nu ook een herdenking plaats. Ik blijf met mijn verhaal dichtbij, hier op het plein waar wij met z’n allen rond “De Wachtende Moeder”zitten. De prachtige creatie van de beeldhouwer Karoli Szekeres, altijd aanwezig bij onze herdenkingen en altijd een oogje houdend of de Wachtende Moeder er mooi bij staat. Het is 15 augustus 2023 Op 15 augustus 2008 = 15 jaar geleden, vroeg Rosalie Kambong mij hier mijn verhaal vertellen, niet als “kampkind” maar namens al die kinderen die buiten het kamp leefden, vaak onder erbarmelijke omstandigheden, tijdens de bezetting van de Japanners in Ned.Indië. “Buitenkamper’ heette dat. De wachtende Moeder stond toen ook centraal in mijn verhaal. Vanaf dat moment was ik betrokken bij de Stichting als bestuurslid. In die 15 jaar hoorde ik veel gastsprekers met vaak ‘De Wachtende Moeder” vrouw als thema. In die 15 jaar verloren we ook steeds meer mensen. Want al die kamp - en buitenkamp kinderen werden ouder. Maar we zagen ook nieuwe jonge gezichten komen, kinderen, kleinkinderen, belangstellenden. Wij, de laatsten die het nog, al dan niet bewust, hebben meegemaakt komen nog steeds naar de herdenkingen. Ik ken niet al uw namen maar ik weet dat in ons midden kleuters van toen zitten, Wim Bekedam, Pim Buys, Dirk Schoenmaker, peuters/kleuters in de oorlogsjaren, misschien toen te jong om te beseffen, maar bij het ouder worden bewust van wat onze ouders hebben moeten doormaken. Vaak waren we te laat om te vragen “hoe hebben jullie weten te overleven”. De volgende generatie of generaties ……….. En dan kom ik bij het thema: Overdracht - doorgeven. generaties verbinden
We herdenken niet alleen het einde van een oorlog maar ook het verlies van een geboorteland, een land om lief te hebben. Ik was te jong om “Tempo doeloe” te ervaren, het was mijn leven. “Oorlog en onrust”, als klein kind weet je niet beter. Al die kinderen van toen, wij zijn nu tachtigers en ouder, de jongsten van toen zijn nu de ouderen die het nog hebben meegemaakt. - Wij zijn deel van de geschiedenis die “Nederlands Indië” heet. Ik wil niet nostalgisch omkijken, we staan hier verbonden door een verloren generatie, deze jongens kregen geen tijd om oud te worden. Ik hoop dat deze plek nog lang zal bestaan als plek van verbondenheid met toen en met elkaar. Na 15 jaar in het bestuur is het voor mij tijd om het stokje door te geven aan de volgende generatie. En dat doe ik vol vertrouwen want ook in het bestuur staat de volgende generatie klaar om in de toekomst de herdenkingen te laten plaats vinden. Joep, Peter, Josselien, Angelique: voor mij zal dit de plek blijven waar ik elk jaar terug kom.
Toespraak van gastspreker Lars Bannink Mijn opa vertelde over zijn jeugd. In januari 1923, duizenden kilometers verderop, in het ziekenhuisje van Petumbukan vlak bij de rubberonderneming Klein Soengai Karang, op Sumatra, Mijn opa vertelde dat er vanuit hogere hand – zijn pappie en mammie dus – besloten was dat ook hij naar een echte school moest gaan. Zo gebeurde. Mijn oma vertelde vooral feitelijkheden. Totdat mijn moeder, en later ook mijn tweelingzus, onze reis naar Sumatra voorbereidde in 2017. Ze begon steeds meer te vertellen. Over de fijne periode van Tempo Doeloe, maar ook over haar ervaringen in de Vrouwenkampen. Hoe ze met vele vrouwen en kinderen opgepropt in kleine huisjes leefden. Soms wel 70 per huisje, 15 per kamer, en op de gang. Soms uren op appel moesten staan. Het dagelijkse zware werk in de keuken en het zware gesjouw met het eten naar die keukens. Ze vertelde hoe vrouwen mishandeld werden, en ook vermoord. Wat de reden was dat ze meer begon te vertellen, weet ik niet precies. Misschien was het moment dat wij haar leven 'bezochten’ op Sumatra het moment dat ze zeker wist dat wij haar verhaal echt wilde horen. Misschien kreeg ze meer rust omdat ze door hun verhuizing minder voor het grote huis en mijn opa hoefde te zorgen. Misschien is het zoals Onno Sinke vorig jaar bij deze herdenking zei: ‘Wannéer een verhaal verteld kan worden, hangt ook af van de timing. Van een andere generatie.’ En het bleef niet bij een verhaal. Ze is vreugdevol en geniet meer dan ook intens van het leven, van haar familie en vrienden. En hoewel ze ruim 100 is - net als mijn opa 1,5 jaar geleden - en dus veel van haar vrienden al zijn overleden, haalt ze met iedereen grapjes uit en bruist ze nog steeds van de levenslust. Het stelt haar in staat om telkens weer verhalen te vertellen die wij nog nooit hebben gehoord. En niet alleen mijn opa en oma hebben hun verhalen, maar ook u en alle honderdduizenden slachtoffers hebben hun eigen verhaal. Een verhaal dat in verbale en vaker nog in non-verbale zin door onze families heen sijpelt. Deze verhalen verdienen het om gehoord te worden. Om te worden doorverteld. Simpelweg omdat ieder verhaal ertoe doet. Al deze verhalen, verdienen het om te worden overgedragen. Dank u wel
HERDENKING van 4 mei 2022.
|
||||||
